Gmina Władysławowo

Najstarsze udokumentowane ślady człowieka na tym terenie datuje się na młodszą epokę kamienia (4200-1700 p.n.e.).

Rdzennymi mieszkańcami tej ziemi byli i są nadal Kaszubi – słowiańscy potomkowie wschodniej gałęzi dawnych Pomorzan.

Historia Władysławowa sięga wczesnego średniowiecza. Już w XIII-XIV wieku w dokumentach odnotowano miejscowość rybacką o nazwie Wielka Wieś, a także wsie rolnicze: Cetniewo i Poczernino.

Wielka Wieś po raz pierwszy została wspomniana w zapiskach historycznych w 1284 roku pod nazwą VELAVES. Były to czasy syna Świętopełka I – Mściwoja II, który właśnie w tym roku nadał tę osadę Piotrowi Glabunie, synowi gdańskiego podczaszego.

25 marca 1376 roku Wielka Wieś otrzymała przywilej lokacyjny, który został potwierdzony 25 lutego 1633 roku przez króla Władysława IV.

W 1407 roku – w czasach wyzyku krzyżackiego – w przekazach niemieckich pojawiła się zgermanizowana nazwa wsi – GROSSENDORF, zaś w języku polskim nazwa Wielka Wieś została zanotowana po raz pierwszy w 1598 roku.

Mieszkańcy Wielkiej Wsi zajmowali się wówczas głównie rybołówstwem oraz rolnictwem. Ponadto posiadali rozwinięty kunszt stolarski i kowalski oraz szereg umiejętności, takich jak wyplatanie sieci, koszy i innych naczyń.

Już od zarania dziejów odznaczali się przywiązaniem do swojej krainy i zawodu rybackiego, wielkim poczuciem obowiązku, odwagą, odpowiedzialnością, pracowitością oraz szczególnym stopniem uspołecznienia.

W latach 1546-1676 – podczas istnienia starostwa puckiego – nastąpił widoczny rozwój wsi.

W XVII wieku pojawiło się zagrożenie od strony Szwecji. W obliczu spodziewanego najazdu szwedzkiego król Władysław IV nakazał w 1635 roku budowę fortu wojennego, dla umocnienia całokształtu pozycji morskiej Polski. Projekty fortyfikacji i budowy portu opracowali inżynier a zarazem artylerzysta Fryderyk Gatkant oraz architekt Jan Pleitner. Twierdza została wybudowana w odległości nie większej jak 8 km od Wielkiej Wsi a nazwano ją od imienia króla – Władysławowo.

W 1655 roku król szwedzki Karol Gustaw podjął decyzję o napaści na Polskę a skutki wojny były fatalne również dla Wielkiej Wsi.

Po pierwszym rozbiorze w 1772 roku Wielka Wieś przeszła pod panowanie pruskie i ciągle podupadając w 1789 roku stała się lennem króla pruskiego, a zamieszkiwało w niej zaledwie 15 rodzin.

Rok 1885 to między innymi początek zorganizowanej obrony przed pożarami na terenie Wielkiej Wsi (Grossendorf), co miało związek z wydanym przez Rząd Pruski Zarządzeniem dotyczącym Ochrony Pożaru, którą obowiązkowo musiała mieć każda zwarta wieś, w tym również Wielka Wieś. Do czasu założenia Ochotniczej Straży Pożarnej opiekę nad sprzętem pożarniczym sprawował ogniomistrz Józef Kortas, w którego stodole zlokalizowano m.in. zakupioną w 1886 roku ręczną sikawkę oraz sprzęt podręczny w postaci beczek, wiader, hełmów, węży itp.

Obowiązkowe wówczas stawiennnictwo ludności do pożaru dotyczyło wszystkich mężczyzn w wieku od lat 18 do 60, oprócz księdza, nauczyciela i właściciela karczmy, który był zobowiązany udzielić bezpłatnie noclegu śpiewakom, włóczęgom i żebrakom. W 1906 roku powstała pierwsza w Wielkiej Wsi remiza, która rozpadła się po kilku latach.

Po około 150-letniej niewoli, na mocy traktatu wersalskiego z 1919 roku Pomorze powróciło do Polski. Na otrzymanym skrawku wybrzeża znajdowała się szczęśliwie Wielka Wieś, dla której był to początek największego w historii rozwoju.